Treść

Wieś notowana jest w źródłach od XIV w. i to w formie Stansitz, którą możemy odczytać jako Stężyca. Nazwa od początku istnienia osady po dzień dzisiejszy nie ulegała zatem zmianom. Niemcy też nazywali wieś Stendsitz, co było tylko fonetyczno-graficzną przeróbką nazwy Stężyca, po kaszubsku Stãżëca też oddaje polską wersję Stężyca. Wieś położona jest na przesmyku między Jeziorem Stężyckim a Jeziorem Raduńskim, dlatego historycznie część wsi, gdzie dziś kościół katolicki i poczta była szlachecka, a część pod Gołubie była własnością królewską, należącą do starostwa w Kościerzynie. W XVI w. mamy określenia Stężyca Wielka i Stężyca Małą, a w dokumentach łącińskich odpowiednio Stązicza maior, minor r. 1534 i po niemiecku w czasach pruskich Adlig Stensitz i Königlich Stendsitz, czyli Stężyca Szlachecka i Stężyca Królewska. Stężyca Królewska według dokumentów niemieckich i F. Lorentza miała się nazywać Stężycą Wielką. Ponieważ urzędowo były dwie wsie, dlatego pojawiają się zapisy, nawet po ostatniej wojnie Stężyce, właśnie w l. mnogiej. Herbarze notują Stężyckich h. Rola Stężycy w pow. garwolińskim, od naszej wsi nazwisko Stężycki nie pochodzi, nie notowane dziś w woj. gdańskim, choć nosi je 452 obywateli (SNWPU). Historycy przyjmują, że wieś istniała wcześniej, zanim weszła do źródeł pisanych; kościół i parafia miały istnieć już w XIII w., parafia obejmowała wsie dzisiejszych parafii Sulęczyno (tu parafię założył w r. 1595 Reinhold Heidenstein, historyk pomorski, sekretarz królewski i właściciel dóbr suleckich) i Parchowo.
Trzeba wspomnieć, że w Polsce obok kartuskiej Stężycy jest jeszcze 5 innych Stężyc, wszystkie położone są nad rzekami: nad Wisłą, Wieprzem, Obrą, Wartą i nad Haczawką w Bieszczadach. To nadwodne położenie kazało prof. H. Górnowiczowi z Uniwersytetu Gdańskiego widzieć w tej nazwie prasłowiański i staropolski rzeczownik pospolity stężyca związany ogólnie z wodą. Przypuszczał nawet, że domniemany wyraz stężyca mógł być prasłowiańską nazwą glonów. Przeciwnie prof. S. Raspond z Uniwersytetu Wrocławskiego widział w tej naazwie stężony, tj. 'zeschnięty, stwardniały' grunt nad wodą w opozycji do rozmiękłego błota, mułu. Na takim terenie położona osada to właśnie Stężyca. Tężeć znaczy bowiem i 'krzepnąć, twardnieć, przechodzić ze stanu płynnego w stały', i 'napinać, głównie mięśnie', stąd i tężec tetanaus, nazwa choroby', i przymiotnik krzepki 'napięty, a więc mocny'.
W jednym i w drugim ujęciu Stężyca jest nazwą topograficzną, mówiącą o właściowściach terenu, na którym miejscowość powstała. Opiera się bowiem na rdzeniu tężeć, tęgi, sama technika powstania nazwy i jej pierwotne znaczenie nie są dla uczonych do końca jasne. Moim zdaniem podstawą nazwy jest wyrażenie stężona ziemia, tj. 'zeschnięta', które przeszło w strukturę jednowyrazowa Stężyca, jak Rzecznica (wieś pod Człuchowem) powstała z wyrażenia rzeczana osada, tj. osada położona nad rzeką (Brdą), a kamienica z wyrażenia kamienna ziemia i golica z wyrażenia goła, tzn. 'nie porośnięta' ziemia itd.
F. Lorentz r. 1923 podał wybudowanie Rekowo Stężyckie, po kaszubsku Rekowo i określił je jako ,,os(ada) poł(ożona) między Stężycą i Gołubiem''. Gdzie indziej nie jest notowane.
Nazwa topograficzna od rzeczownika pospolitego rak, po kaszubsku rek z przyrostkiem -owo lub dzierżawcza od nazwiska Rekowski, skróconego do Rek z tymże przyrostkiem. Są szlacheckie wsie Rekowo w Bytowskiem i Rekowo Górne oraz Rekowo Dolne w Puckiem, skąd pochodzi szlachecka rodzina kaszubska Rekowskich; jest tez Rekowo, wybudowanie pod Chmielnem, nad jez. Rekowo. Z tym Rekowem niektórzy identyfikują omówione tu wybudowanie. (GK 1991, nr 20, s. 9)