Treść

W Kartuskiem mamy dwie wsie o nazwie Kamienica: Kamienicę Królewską w gminie i dawniej w parafii Sierakowice (od r. 1983 z własną parafią) oraz Kamienicę Szlachecką w parafii Wygoda. Obie odnotowane zostały w źródłach krzyżackich na początku XV w., przy czym współczesna Kamienica Królewska nazywana bywa Wielką Kamienicą (źródłowe Grose Camencz z r. 1414), a Kamienica Szlachecka Małą Kamienicą ( źródłowe Cleyne Camencz). Jednak F. Lorentz w spisie z r. 1923 stosuje wyróżnik Wielka do Kamienicy Szlacheckiej. Wyróżniające przydawki Królewska i Szlachecka weszły do urzędowego nazewnictwa dopiero w drugiej połowie XIX w.
Istotnie w XVI w. w obecnej Kamienicy Szlacheckiej mieszkała szlachta, choć imiennie źródła nie podały nam tych właścicieli, a Kamienica Królewska należała do starostwa mirachowskiego i zarządzał nią starosta Szczawiński, od czasów krzyżackich miała też młyn i karczmę.
Niemcy tylko po swojemu zapisali te nazwy w formie Kaminitza (hitlerowcy pisali Kamstein), przy czym Kamienica Szlachecka od r. 1876 określana była po niemiecku Niedeck, od niemieckiego nie 'nowy' i Deck 'pokład'. Kaszubi oczywiście skracają nazwę o jedną sylabę i mówią Kamińca. Ks. Sychta w swoim Słowniku kaszubskim (t. II, s. 128) notuje formę Kamińca Szlachetna na Kamienicę Szlachecką. Pod Kamienicą Szlachecką znajduje się Kamieńska Huta, zwana dziś Kamienicką Hutą , przynależna jednak do gminy Sierakowice. Czy pomorskie nazwisko Kamiński bądź Kamieński wywodzi się właśnie z Kamienicy Szlacheckiej, trudno powiedzieć; może bowiem brać początek od miejscowości Kamień czy Kamionka. Dodać trzeba, że mamy na Pomorzu jeszcze wieś Kamienicę w pow. tucholskim, a niektóre miejscowości o nazwie Kamionka czy Kamionki też dawniej nazywały się Kamienica. SNWPU podaje 1514 osób o nazwisku Kamieński, z tego 39 w woj. bydgoskim, 4 elbląskim, 54 gdańskim, 2 słupskim oraz 8893r. Kamiński, z tego 3104 w woj. bydgoskim, 2023 elbląskim, 4500 gdańskim i 1002 w słupskim.
Pochodzenie nazwy Kamienica dla Kaszuby jest łatwe do odtworzenia. Znany jest bowiem w kaszubszczyźnie rzeczownik kamińca w znaczeniu 'pole pokryte licznymi kamieniami'. Takie samo znaczenie ma też w języku kaszubskim wyraz kamionka. Dlatego zrozumiałe jest, że niektóre nazwy Kamionka przeszły w postać kamienica. Nazwy więc jak najbardziej pasują do kaszubskiego krajobrazu z polami usianymi kamieniami. Kamienica jest więc nazwą topograficzną, ukazującą właściwości terenu, w którym powstała. („GK" 1992r, nr 18, s. 9)